اقتصاد ایران آنلاین-زهرا نوروزي: گاهي نزديك شدن قطعات زندگي با يكديگر با دوري و نزديكي قطعات زمين همسان مي‌شوند. آغاز شروع تازه كه لحظه لبخند زدن به روز و رسيدن به نقطه آغاز است، ۱۰ سال پيش براي مردم بم به نقطه پايان زندگي وصل شد و سياهي يكباره مرگ برخانه ۵۰ هزار خانوار بمي سايه افكند. سايه‌اي كه مي‌توانست سبك‌تر باشد اگر اندكي به احتمال بروز حوادث طبيعي مي‌انديشيديم. زلزله هر چيزي را با خود مي‌برد، فرقي نمي‌كند كه آن بنا خانه امروز كسي باشد يا يادگار ديرينه نياكانش كه مايه افتخار و شكوه گذشته‌اش است.
اين قاعده ناخوشايند در زلزله بم هم استثنا نداشت و از كلبه‌هاي روستائيان تا ارگ تاريخي را همزمان و يك‌جا و بي‌صدا برد. قلعه‌اي كه بزرگ‌ترين سازه خشتي در جهان بود كمتر از چند دقيقه با خاك يكسان شد. ويراني كه قرار نبود زياد طول بكشد حالا بعد از گذشت ۱۰سال از آن صبحگاه تلخ همچنان خودنمايي مي‌كند. ارگ بم هنوز به‌طور كامل سرپا نشده است و وجودش دراذهان مردم به خاطره‌‌اي خوش مي‌ماند كه نيازمند ترميم و سازندگي است.
ميزان تحقق بازسازي بم چقدر است؟
روزهاي بعد از حادثه موضوع ارگ بم در جهان بسيار خبر‌ساز بود. نابودي اين بناي تاريخي مسئله بزرگي بود كه در كنار مابقي دردهاي بعد از زلزله، قلب‌هاي مورخان و باستان شناسان را مي‌آزرد. شايد همين حساسيت‌ها بود كه در حالي‌كه چند روز بيشتر از وقوع حادثه نگذشته بود، مسئولان ميراث فرهنگي را بر آن داشت تا هرچه زودتر از نويد بازسازي قلعه پرخاطره سخن به ميان آورند. نام ارگ كهن بم حالا در ليست آثار باستاني در معرض خطر رفته بود و اين ماجرا انگيزه‌هاي داخلي و خارجي را براي تولد دوباره قلعه بم بيشترمي‌كرد.
«سيد محمد بهشتي» رئيس سازمان ميراث فرهنگي وقت در آن زمان اعلام كرد كه پس از بررسي ميزان تخريب و خسارات وارد آمده به آثار باستاني شهر بم از جمله ارگ تاريخي آن، فعاليت براي مرمت و بازسازي آن را بدون هيچ وقفه‌اي شروع خواهيم كرد. ادبيات محكم روزهاي اوليه كه خبر ازعزمي راسخ براي احياي قلعه تاريخي بم مي‌داد در گذر زمان افت و خيزان پيش رفت و به همين ترتيب ده سال انتظار براي پايان دادن به بازسازي ارگ بم رقم خورد.
انتظار براي پايان ترميم بناي تاريخي
مدير پايگاه جهاني بم چندي پيش در پاسخ منتقدان به زمان طولاني ترميم ارگ بم در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام كرده بود كه اين يک پروژه عمراني نيست که زمان دار باشد، مرمت منظر فرهنگي بم کاري مستمر، زمان‌بر و حساس است پس نمي‌شود براي پايان مرمت آن تابلوي روز شمار نصب كنيم. همه اين اظهارات در حالي است كه ۱۰ سال از زلزله بم مي‌گذرد و مشكلاتي همچون برخي ساخت و سازهاي غير مجاز در اطراف ارگ بم مانند ساخت پمپ بنزين در محدوده تاريخي ارگ قديم تبديل به چالش‌هايي شده است كه به مرور زمان بر سر راه اين بازسازي قد علم كرده است.
«موسي غضنفر آبادي» نماينده بم در مجلس شوراي اسلامي است. وي در پاسخ به پرسشی مبني برعلت چالش‌هاي ابتدايي اين بازسازي تا به امروز مي‌گويد: «وجود ارگ بم براي استان كرمان مزيت بزرگي است. مزيتي كه مي‌تواند بسياري از ظرفيت‌ها و امتيازها را براي ما به ارمغان بياورد. ابتدا تصور مي‌شد كه بايد ارگ بم از ابتدا ساخته شود. اما كارشناسان سازمان جهاني تاكيد داشتند كه قسمت‌هاي آسيب ديده بازسازي شود و در عين حال چارچوب كلي ارگ بم حفظ شود. به همين سبب به بازسازي قلعه به شكل علمي‌تر و دقيق‌تري نگاه شد.»
اعتبارات براي بازسازي كم و زياد مي‌شد
۱۵ سال انتظار براي سرپا ايستادن قلعه بم و تخمين زدن ۱۰۰ ميليارد تومان اعتبار براي بازسازي ارگ بم، پيش‌نيازهاي احياي ارگ بود كه عده‌اي آن را لازم مي‌دانستند. در همان سال‌هاي ابتدايي پس از زلزله، صندوق‌هاي اماني ژاپن و ايتاليا نزد يونسكو، صندوق ميراث جهاني و بانك جهاني نيز بعد از آسيب ديدن قلعه بم كمك‌هايي را براي بازسازي اين مكان تاريخي ارسال كردند.
غضنفر آبادي درباره روند اعتبارات تخصيص داده شده به بم مي‌گويد: «در سال‌هاي بعد از زلزله اعتباراتي كه براي تامين بودجه اين بازسازي انجام مي‌پذيرفت، كم و زياد مي‌شد به همين سبب اعتبار ثابتي براي بازسازي ارگ بم وجود نداشت به همين سبب بازسازي ارگ بم اگرچه جنبه‌هاي مثبت و عيني زيادي دارد اما به هر صورت هنوز با كاستي‌هايي نيز روبه‌روست.»
در آخرين نشست جهاني کارشناسان ميراث فرهنگي يونسکو انتقاداتي به سازوكارهاي غير قانوني در محدوده ارگ باستاني بم مطرح شد. حاشيه‌نشيني كه يكي از بزرگ‌ترين مشكلات شهرهاي استان كرمان است، مشكلي كه حاصل زخم‌هاي زلزله به پيكر شهر است، انتقادات جدي را برانگيخته است. مشكلي كه حالا به موازات بازسازي ارگ بم قرار گرفته و با بازسازي آن گره خورده است. مردمي كه هنوز بعد از گذشت يك دهه در انتظار خانه‌اي براي زندگي خود مي‌گردند و مجبورند در خانه فلزي و شبه اتاق زندگي كنند. موضوعي كه فرماندار شهر بم آن را نامناسب و تهديدي براي ارگ بم دانسته بود. غضنفرآبادي در اين‌باره مي‌گويد: «متاسفانه عده‌اي بدون مجوز در اين مكان اقدام به ساختن کانکس‌هايي كردند كه بخشي از آنها جمع‌آوري شده‌اند و بعضي ديگر هنوز باقي مانده است. موضوع پمب بنزين نيز ماجراي ديگري بود كه در محدوده ارگ باستاني بم، مشكل‌زا شده بود كه اين موضوع نيز رفع شد.»
احياي قلعه و رفع ديگر مشكلات بم
بازسازي و بازنمايي شكوه قلعه تاريخي كه نماد فرهنگ كهن و ديرينه يك سرزمين است، موضوع كوچكي نيست. مديرکل جديد ميراث فرهنگي استان کرمان سال گذشته اعلام كرده بود كه يکي از مهم‌ترين اقدامات ميراث فرهنگي در استان کرمان روند بازسازي ارگ قديم بم است که با جديت دنبال مي‌شود. جديتي كه اگرچه بخش مهمي از ماجرا است اما همه ماجرا نيست. بازسازي ارگ بم زماني به شكل يك دستاورد باشكوه خودش را نشان مي‌دهد كه آسيب‌هاي باقي مانده ناشي از زلزله نيز با جديت بيشتري از بم محو شوند. گردشگراني كه براي بازديد از ميراث باستاني يك سرزمين به آن كشور سفر مي‌كنند، در انتظار شهري هستند آرام كه بنيان‌هاي رفاهي كافي را داشته باشد. حاشيه نشيني، فقر و نداشتن امكانات اوليه براي شهري كه مي‌خواهد معرف گذشته ايران براي جهان باشد، زيبنده نيست.
وجود ارگ بم را مي‌توان قطعه‌اي بزرگ از پازل آباداني شهر بم دانست. قطعه‌اي كه اگرچه اهميت زيادي براي تكميل نقشه آباداني دارد، اما زماني جلوه و شكوه آن بيشتر نمايان مي‌شود كه بي‌خانماني و حاشيه نشيني در كنار آن خود نمايي نكنند. ارگ دو هزار و ۵۰۰ ساله بم كه بزرگ‌ترين بناي خشتي جهان است پس از زلزله سال ۸۲ بم به شدت خسارت ديد و همين امر باعث شد كه اين استان تعداد بي‌شماري از گردشگران داخلي و خارجي خود را از دست بدهد. گرچه بعد از وقوع زمين لرزه تعدادي به بم سفر كردند تا از ميزان خسارت اين بناي باشكوه تاريخي از نزديك اطلاع يابند، اما آنقدر خسارات گسترده بود كه رقم دقيقي به دست نيامد، اما با گذشت زمان و آغاز اقدامات ترميمي و بازسازي بم، آهسته آهسته ارگ نيز به سمت روزهاي خوب و اوج در حركت اما حركت لاك پشتي آن نگران كننده است.
پس از زلزله امكان ورود گردشگران به ارگ وجود نداشت و ارگ تنها در ايام خاص به ويژه ايام نوروز پذيراي گردشگران آن هم در شرايطي دشوار بود به‌گونه‌اي كه مردم بايد از راهروهاي تنگ و از روي راهروهاي چوبي رد مي‌شدند اما از سال گذشته گردشگران مي‌تواند، در همه ايام سال از اين بناي تاريخي باشكوه ديدن كرده و نجواي تاريخ را در كوچه پس كوچه‌هاي آن احساس كنند.ارگ بم شكوه گردشگري استان كرمان و ايران است و در كمتر دفتر گردشگري مي‌توان حضور يافت و تصوير اين ارگ سترگ را مشاهده نكرد. ارگي كهن كه نشانگر اوج تمدن و هنر ايرانيان در زماني معادل دو هزار و ۵۰۰ سال قبل بوده است.
اين درحالي است كه كاوش‌ها نشان مي‌دهد قدمت اسكان روي گسل بم و اسكان‌هاي قبل از ارگ بسيار بيش از اين زمان است. يكي از مواردي كه مي‌تواند به احياي سريع‌تر ارگ بم كمك كند،ارائه تصويري واقعي از اين ارگ است تا گردشگران تصوير مخروبه و به خاك نشسته ارگ را فراموش كنند. در واقع رسانه‌ها بيش از اينكه تصاوير روند بازسازي ارگ بم را نشان دهند آنقدر تصاوير مخروبه‌هاي پس از زمين لرزه را نشان داده‌اند كه ناخودآگاه ضربه‌اي جبران‌ناپذير به پيكره صنعت گردشگري استان كرمان ايجاد كرده‌اند.
خسارت ۷۵ میلیارد ریالی به راههای شهرستان بم
برگزاري آزمون ورودي هنرستان بهياري شهرستان هاي شرق استان كرمان
تاریخ و محل برگزاری مصاحبه پذیرفته شدگان آزمون هنرستان بهیاری شهرستان های بم فهرج نرماشیر وریگان
زندگینامه و داستانهایی از داریوش رفیعی